Uprawa warzyw rodzimych - Rod "Szarotka"

SPIS TREŚCI
1.Płodozmian
2.Warzywa silnie wyjaławiające glebę
3.Warzywa słabo wyjaławiające glebę
4.Warzywa umiarkowanie wyjaławiające glebę

Płodozmian

Przy uprawie warzyw nie wolno postępować bezplanowo, tylko bezwzględnie przestrzegać prawidłowego płodozmianu. Na skutek kilkakrotnej uprawy tego samego warzywa na tej samej grządce gleba ulega zmęczeniu. Dlatego po warzywach silnie wyjaławiających glebę należy uprawiać te słabo wyjaławiające. Płodozmian umożliwia prawidłowe wykorzystanie dawki obornika i uniknięcie sadzenia na nawożonej nim grządce takich warzyw, którym szkodzi świeży obornik. Tak więc kawałek ogrodu, który ma być przeznaczony pod uprawę warzyw, dzielimy na trzy części i dla każdej z nich sporządzamy odrębny plan uprawy:

Grządki pierwszego roku są świeżo nawiezione obornikiem lub szybkim kompostem. Uprawiamy tu warzywa silnie wyjaławiające glebę: kapustę białą, czerwoną, włoską, kalafior, brukselkę, pomidory, ogórki, selery.
Grządki drugiego roku przeznaczamy pod uprawę takich warzyw jak: szpinak, cebula, por, marchew, sałata, buraki korzeniowe, jarmuż, kalarepa i pietruszka korzeniowa.
Grządki trzeciego roku obsadzane są warzywami słabo wyjaławiającymi glebę, jak: groch, fasola, bób, pietruszka naciowa, rzodkiewka, rzodkiew czarna i rzepa jadalna.

Jesienią każdego roku nawozimy więc świeżym obornikiem jedynie część naszych grządek, następnie zaś stosujemy płodozmian według planu na kolejne lata. Jesienią czwartego roku znowu nawozimy świeżym obornikiem pierwszy kawałek ziemi. Oto i cała tajemnica płodozmianu.

Warzywa silnie wyjaławiające ziemię.

Do góry

Najpierw opowiemy o warzywach silnie wyjaławiających glebę. Uprawiamy je na kawałku ziemi świeżo nawiezionym jesienią, warzywa to bowiem mają największe wymagania pokarmowe.
Kalafior, Brassica oleracea var. botrytis.
Kolebką kalafiora podobno jest Azja Mniejsza I Cypr, stąd początkowo nazywano go kapustą cypryjską. Należy do rodziny krzyżowych. Kalafior jest bardzo wymagający. Potrzebuje głęboko spulchnionej, najlepiej już jesienią nawiezionej obornikiem gleby, a w okresie wzrostu obfitego nawadniania i paru dawek nawozu mineralnego. Jeśli potrafimy zaspokoić te potrzeby, to uprawa przyniesie nam radość i dobre plony. Pierwszy wysiew nasion kalafiora możemy wykonać na początku marca do inspektu. Najlepszą wczesną odmianą jest Pionier. Nasiona wysiewamy do skrzyneczki i wstawiamy ją do inspektu. Siejemy dość rzadko, żeby rośliny od samego początku rosły nie za gęsto i nabierały siły. Gdy tylko rozwinie się pierwszy liść, pikujemy kalafiory do inspektu, zapewniając im po 5 centymetrów wolnej przestrzeni ze wszystkich stron. Aby wyhodować jędrne, zwarte rośliny, trzeba wcześnie stosować wietrzenie inspektu. Kiedy już będą dostatecznie silne, wysadzamy je do gruntu. Rozstaw przy wysadzaniu wynosi 50 na 50 centymetrów. Teraz zaczyna się praca główna – podlewanie. Kalafior potrzebuje bardzo dużo wody. Aby uzyskać piękną, białą różę kalafiora, trzeba ją chronić przed silnym światłem słonecznym. Najlepiej jest związywać zebrane razem liście u góry albo załamywać liście wewnętrzne, aby przykryć nimi różę. Trzeba także często ją badać, czy jest jeszcze zwięzła. Kwiatostan rozluźniony traci wartość i nadaje się tylko na zupę. Przy dobrej uprawie będziemy mogli zbierać kalafiory w końcu lipca lub na początku sierpnia. Jeśli chcemy uzyskać je jeszcze później, wysiewamy nasiona do gruntu w późniejszych rzutach w kwietniu do początku maja. W tym celu jednak trzeba zastosować odmianę późną. Na poplon wykorzystuje się sałatę, rzodkiewki i szpinak letni. Rośliny później siane lub sadzone mogą być zbierane jeszcze w październiku, ponieważ kalafior wytrzymuje do 5 stopni mrozu. Kalafior należy do warzyw silnie wyjaławiających glebę, dlatego oprócz obornika stosujemy jako nawóz na zapas 50 gramów tomasyny i 50 gramów 40 % potasu na metr kwadratowy uprawy. Oba te nawozy dają się ze sobą dobrze mieszać i należy je wysypać przed przekopaniem ziemi. Jeśli nie zadbaliśmy o to jesienią, rozsypujemy w styczniu/lutym 40 gramów tomasyny z 50 gramami potasu na gruba skibę. Sole te wsiąkają z wodą w ziemię. Pamiętajmy, że kalafior, podobnie jak wszystkie inne gatunki kapustne, potrzebuje do wzrostu wiele potasu. Po sadzeniu stosujemy nawóz wieloskładnikowy w ilości około 50 gramów na metr kwadratowy jako nawożenie pogłówne. Nawożenie to jednak wykonujemy dopiero wtedy, kiedy rośliny dobrze się przyjmą. Jeden gram nasion zawiera ich przeciętnie 300. Kiełkują już po 6-8 dniach. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania przez 3-4 lata. Potrzeba ich 3 gramy na metr kwadratowy. Nasiona przykrywamy warstwą ziemi dwukrotnie grubszą niż ich średnica. Przeciętny plon wynosi 2-4 kilogramów z metra kwadratowego, ale przy intensywnej uprawie może być większy. Młode rośliny wysiane jesienią dość dobrze zimują w osłoniętym inspekcie. W ten sposób uzyskujemy bardzo wcześnie mocne rośliny. Okres wzrostu, zależnie od odmiany, wynosi 3-5 miesięcy.
Kapusta biała, Brassica oleracea var. Capitata alba.
Biała kapusta należy, podobnie jak kalafior, do warzyw silnie wyjaławiających glebę. Aby osiągnąć dobre wyniki, nie należy szczędzić nawozu. Do obsiania białą kapustą 100 metrów kwadratowych powierzchni potrzeba 5 gramów nasion. Nasiona na wczesną kapustę wysiewamy w bardzo małej ilości do inspektu. Od początku kwietnia trzeba już wysiewać do gruntu późne odmiany na zimę. Na terenach wyżej położonych, gdzie wegetacja roślin kończy się w październiku, wybieramy odmiany średnio wczesne, ponieważ odmiany późne nie zdążą się już zamknąć i nabrać zwięzłości. Białej kapusty nie wolno sadzić gęściej niż w rozstawie 50 centymetrów ze wszystkich stron. Jest to bardzo ważne, gdyż przy mniejszym rozstawie nie wykształcą się główki. Przy dobrej, przepisowej pielęgnacji można spodziewać się plonu w wysokości 500 kilogramów ze 100 metrów kwadratowych. Na poplon wybieramy sałatę i rzodkiewki. Późne odmiany kapusty muszą być zasadzone do końca czerwca. Wczesna kapusta powinna szybko dojrzeć, dlatego podlewamy ja starannie, dopóki nie ocieni i nie przykryje grządki swoimi liśćmi. W gorące dni lepiej jest porządnie nawodnić kilka grządek zraszaczem, niż wszystkie grządki jedynie trochę zwilżyć konewką. Poza podlewaniem pielęgnacja wymaga jeszcze sumiennego pielenia oraz zwalczania chorób i szkodników. Po zbiorze część białej kapusty zużywamy w stanie świeżym, część kisimy, a resztę odkładamy na zimę. Do przechowywania wybieramy najładniejsze i najtwardsze główki. Białą kapustę dołujemy bez głąbu. Główki umieszczane w ziemi muszą być dobrze obeschnięte. Kapusta biała należy do rodziny krzyżowych. Jeden gram nasion zawiera ich około 300. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania przez 3-4 lata. Kiełkują w ciągu 6-8 dni. Na metr kwadratowy powierzchni zasiewów trzeba przeznaczyć około 3 gramy nasion. Od momentu zasiewu do zbioru kapusta biała, w zależności od odmiany, potrzebuje 120-170 dni. Możemy się spodziewać zbiorów w wysokości 3-6 kilogramów z metra kwadratowego powierzchni uprawy, zależnie od nawożenia i stanu gleby. Godne polecenia są następujące odmiany:

Atlas, bardzo obficie plonująca i delikatna, o strączkach długości do 28 cm;
Fasola wielokwiatowa, odmiana mająca także piękne kwiaty i dlatego znana pod nazwą Piękny Jaś;
Bona, odporna na antraknozę i nadająca się do uprawy wiosennej i letniej.

Oprócz tego jest jeszcze żółtostrąkowa fasola szparagowa, dobrze nadająca się do marynowania, i dekoracyjna fasola Wielokwiatowa o czerwonych kwiatach, której strąki jednak mogą być spożywane tylko w bardzo wczesnym okresie rozwoju.
Fasola niska.
W przypadku fasoli niskiej od wysiewu do zbioru upływa – zależnie od odmiany – tylko 50-70 dni. Przed siewem wytyczamy na grządce szerokości 1,2 metra trzy bruzdy o głębokości 5 centymetrów. W tych bruzdach umieszczamy nasiona fasoli niskiej w gniazdach po 4 sztuki w rozstawie 40 centymetrów. Po przykryciu nasion ziemią ugniatamy ją szczególnie mocno, gdyż nasiona fasoli niskiej muszą być nią ciasno otoczone. Fasole niska siejemy od połowy maja do połowy lipca. Im późniejszy jednak siew, tym szybciej rosnące odmiany musimy wybierać, by osiągnąć dobre plony. Kiedy rośliny są dostatecznie duże, trzeba je obsypywać. Przy zbiorach należy zachować ostrożność i zawsze mocno przytrzymywać łodygę, bo inaczej naruszymy płytki system korzeniowy fasoli i roślina przedwcześnie przestanie owocować. Przy dobrej pogodzie powinniśmy zrywać strąki co drugi lub co trzeci dzień, żeby fasola nadal owocowała. Odmiany do polecenia:

Najlepszą wczesna odmianą jest Atleta. Daje ona pewne plony i osiąga dobre rezultaty we wszystkich okolicach Europy środkowej. Dobrze rośnie także na terenach wyżej położonych, o krótkim okresie wegetacji. Okres wzrostu wynosi około 80 dni.
Jako średnio wczesną odmianę polecić można Sława z Enkhizen, znakomitą do szatkowania. Szybko przyrasta i dlatego nadaje się do uprawy w okolicach o wczesnej zimie.
Jako odmianę późną należy wymienić Kamienną głowę, dobrą do kiszenia i przechowywania na zimę. Plony są bardzo dobre, a okres wzrostu wynosi około 140 dni.

Kapusta czerwona, Brassica oleracea var. Capitata f. Rubra.
Kapusta czerwona ma takie same wymagania glebowe jak kapusta biała. Odmiany godne polecenia to:

Wczesna odmiana jest Koda. Potrzebuje ona do chwili zbioru tylko 100-110 dni. Główki są niezbyt duże, ale bardzo zwarte. Ta odmiana wszędzie dobrze rośnie. Stosując wysiew nasion do inspektu i wysadzanie rozsady w kwietniu, można już w sierpniu zbierać kapustę. Kwietniowe zasiewy są dojrzałe do zbioru od września do października. Odmiana to utrzymuje się do zimy, ale nie jest szczególnie przydatna do przechowywania.
Zdecydowanie późna jest odmiana holenderska lub Langendijker, Która dojrzewa w ciągu 120-130 dni.

Zawartością witamin kapusta czerwona przewyższa włoska i biała. Warto więc zdecydować się na szeroką uprawę tej dobrej kapusty jarzynowej i sałatkowej, ponieważ jest dla nas znakomitym ródłem witamin, przede wszystkim w zimie. Zielonkawo-niebieski odcień w okresie rozwoju świadczy zawsze, że roślina jest dobrze zaopatrzona, natomiast kolor ciemnoczerwony sygnalizuje niedobór azotu. Trzeba temu zaradzić, stosując nawóz wieloskładnikowy.
Kapusta włoska, Brassica oleracea var. Sabauda.
Kapustę włoską uprawiamy tak samo jak białą. Zawartość witaminy C jest w niej nieco wyższa. Rozstaw roślin wynosi również 50 na 50 centymetrów. Najlepsze odmiany:

Przodownica to odmian najlepsza do wczesnej uprawy w gruncie, dająca najpewniejsze plony. Główki są okrągłe, dość duże, z zewnątrz ciemne, w środku żółtozielone i mocno karbowane. Ich waga wynosi przeciętnie od 500 do 600 gram. Zależnie od stanowiska kapusta ta jest gotowa do spożycia już po 80-90 dniach.
Odmianą średnio późną jest Vertus. Kolor ma ciemno-niebieskozielony. Stawia ona szczególnie wysokie wymagania glebowe. Nasiona trzeba wysiać wcześnie, ponieważ potrzebuje na osiągnięcie dojrzałości do zbioru 160-180 dni. Na dobrej glebie główki osiągają ogromne rozmiary. Nie należy do rzadkości waga 5 kilogramów i więcej.
Kapusta włoska odmiany Langendijer ma szczególnie zwarte główki i jest ciemnozielona. Nasiona wysiewamy w połowie kwietnia, a rozsadzamy 4 tygodnie później. Do jesieni podrastają duże, ładnie karbowane główki, które można zbierać prosto z pola aż do zimy.

Brukselka, Brassica oleracea convar. oleracea var. genmifera.
Brukselka zalicza się do typowych poplonów, które sadzi się przeważnie do 10 czerwca na świeżo opróżnionych grządkach. Zależnie od pogody brukselka potrzebuje 6-7 tygodni od momentu wysiewu nasion, zanim będzie gotowa do rozsadzania. Dlatego ostatnim terminem siewu jest początek maja. Brukselkę umieszcza się zawsze w rozstawie 50 na 50 centymetrów, także wtedy, gdy sadzi się ją między sałatą lub ogórkami. Zbyt ciasne sadzenie sadzenie prowadzi do nieurodzaju. Brukselka potrzebuje 20-25 tygodni na osiągnięcie dojrzałości do zbioru. Ponieważ wytrzymuje mróz do -15ºC, również późną jesienią jeszcze dość dobrze rośnie. W przypadku późnego zasadzenia, we wrześniu wyłamujemy jej czubek, aby roślina mogła zużyć wszystkie swoje siły na tworzenie główek. Jeden gram nasion zawiera ich około 300. Kiełkują one w ciągu 5-7 dni. Zdolność kiełkowania zachowują przez 4 lata. Możemy się spodziewać zbioru 1-3 kilogramów z metra kwadratowego, zależnie od warunków glebowych. Pączki brukselki smakują najlepiej, kiedy kilka razy porządnie przemarzną.
Ogórek, Cucumis sativus.
Ojczyzną ogórka są Indie Wschodnie. Jest to więc roślina cieplejszych stref klimatycznych niż nasza. Już z tego wynika, że ogórek potrzebuje wiele ciepła i wilgoci. Postarajmy się dać mu to wszystko, na ile będzie możliwe w naszym chłodnym rodzimym klimacie. Dlatego już przy wysiewie musimy postępować ostrożnie i poczekać, aż ziemia osiągnie odpowiednią temperaturę. Ogórek kiełkuje przy temperaturze gleby 10-12ºC, dlatego możemy go wysiewać do gruntu dopiero od początku do połowy maja. Terminem jego wysiewu jest zawsze 5 maja. Nasiona Kiełkują w ciągu 10-12 dni. Jeśli doliczyć jeszcze około 5 dni, zanim pokażą się pierwsze listki, to miną już napawający trwoga „zimni ogrodnicy”. Dobre zbiory uzyskamy w próchniczej glebie i na słonecznym stanowisku, najlepiej między fasolą tyczkową a grochem przywiązanym do podpórek, co zapewni ogórkom skuteczną osłonę przed wiatrem. Pod ogórki nie należy nigdy stosować nawozu zawierającego słomę, a zawsze dobrze rozłożony obornik. Jeżeli możemy zdobyć nawóz koński, to wydajność uprawy wzrośnie, gdyż znacznie rozgrzewa on glebę. Na grządkę trzeba też wysypać 25 gramów saletry wapniowo-amonowej, 30 gramów tomasyny i 40 gramów kalimagnezji na metr kwadratowy, a wówczas rośliny znajdą w glebie dość składników pokarmowych dla swego rozwoju. Kiedy zaczną wypuszczać wąsy, możemy zastosować jeszcze nawóz wieloskładnikowy w formie nawożenia pogłównego. Ogórki uprawia się w pierwszym roku płodozmianu. Roślinom tym trzeba zapewnić dość miejsca, wysiewając tylko jeden rządek na grządce o szerokości metra. W ziemi umieszczamy zawsze po 3-4 nasiona na głębokości 3 centymetrów w rozstawie co 20 centymetrów. Jeśli po ukazaniu się trzeciego liścia uszczkniemy czubek pędu, to uzyskamy lepsze wąsy czepne. Na uprawę współrzędną można polecić sałatę, rzodkiewki i rzodkiew czarną, ponieważ szybko zwalniają one grządkę. Przy zbiorach trzeba ogórki zrywać bardzo ostrożnie, aby nie powyrywać i nie uszkodzić wąsów. Im młodsze ogórki bierzemy do konserwowania, tym bardziej są mięsiste i mniej mają pestek. Gorycz ogórków bywa rezultatem zakłóceń wzrostu spowodowanych zimnymi nocami, niedostatkiem wody, podlewaniem zimną wodą z wodociągów. Zależnie od odmiany, jeden gram nasion zawiera ich około 30-50. Zachowują one zdolność kiełkowania przez 5-6 lat, a kiełkują w ciągu 10-12 dni. Do pierwszych zbiorów ogórek potrzebuje około 65-80 dni. Dopiero po 4 latach może rosnąć znowu na tej samej grządce. Przeciętny plon wynosi 2-3 kilogramy z metra kwadratowego.
Ogórki uprawiane w inspekcie.
Jeśli dysponujemy inspektem, w którym hodowaliśmy wczesne warzywa, to już w połowie kwietnia mamy opróżnioną pewną jego część. Najlepiej ją wykorzystać do pędzenia ogórków. Zróbmy więc tak. W końcu marca zasadźmy po jednym ziarenku do małych doniczek i postawmy w ciepłym pokoju. Gdy w inspekcie zwolni się przynajmniej jedno okno, zaraz wysadźmy tam młode ogórki. Zwolniony kawałek ziemi dobrze przekopmy, zostawmy okno otwarte i uszczelnijmy jego boki od wewnątrz deską. Na jedno okno o powierzchni 1,5 metra kwadratowego przypadają w takim przypadku dwie rośliny. Pozostałą część obsadzamy sałatą np. odmiany paryska, żółta lub kasselska. Także resztę doniczek z ogórkami, których zawartość wysadzona będzie później, ustawiamy tymczasowo pod oknem. Kiedy młode ogórki wykształcą trzeci liść, obcinamy czubek pędu. Wkrótce w kątach liści rozwiną się trzy nowe pędy, które później oplotą wąsami całe okno. Na początku trzymamy okno zamknięte i lekko ocienione. W miarę wzrostu temperatury na zewnątrz zaczynamy wietrzenie. Im cieplej się robi, tym więcej powietrza potrzebują ogórki, aż wreszcie w lecie możemy im całkiem pozdejmować okna. Cały czas ważne jest obfite podlewanie. Odmiany godne polecenia:

Ogórek inspektowy Farbio daje wysokie plony, ma smukły kształt i jest mało wrażliwy. Nie nadaje się do gruntu.
Jedną z najlepszych odmian gruntowych jest Boruta. Znakomicie nadaje się do konserwowania.
Smaczną i pewną odmianą gruntową ogórków sałatkowych jest Parys.
Na ogórki musztardowe i sałatkowe wybieramy Tessę. Owoc zachowuje zielony kolor i osiąga długość do 25 cm. Miąższ jest gruby i zawiera tylko mała komorę nasienną. Okres rozwoju wynosi 12 tygodni.
Na korniszony i małe ogórki konserwowe najlepiej nadaje się odmiana Grot. Ma krótkie owoce, długości ok. 9-12 cm.
Do jedzenia na surowo nadaje się pozbawiona goryczy odmian Atos.

Pomidor, Solanum lycopersicum.
Pomidory, zaliczane do rodziny psiankowatych, wywodzą się z Peru. Ze względu na przyjemny smak i wszechstronne zastosowanie są składnikiem każdego jadłospisu. Jadamy je na surowo, w sałatkach, nadziewane mięsem, dodajemy do zup i innych potraw, przerabiamy na przecier i pijemy z nich sok. Do hodowli rozsady pomidorów przystępujemy w końcu lutego lub na początku marca, wysiewając nasiona do inspektu lub do małych doniczek w pokoju. Nie powinny być siane zbyt gęsto, później zaś trzeba siewki przepikować w rozstawie 5 centymetrów. W dni słoneczne wystawiamy rozsadę na ciepłe wiosenne powietrze i hartujemy ją. Pełnego sukcesu można się spodziewać tylko po niewysokich, krępych roślinach. Po 20 maja wybrane okazy trafiają do gruntu. Jako roślina krajów południowych, pomidor jest wrażliwy na nocne przymrozki – tym bardziej, im jest młodszy. Pod pomidory wybieramy glebę pulchną, dobrze nawiezioną. Sadzimy je w miejscu osłoniętym przed wiatrem i możemy bez obawy co roku przeznaczać pod ich uprawę te sama ziemię. Pomidor czuje się dobrze, rosnąc każdego roku w tym samym miejscu. Rozstaw roślin wynosi 80 centymetrów. Rośliny należy obsypywać ziemią, a także obok każdej wbić w ziemię palik ( najlepiej specjalny palik do pomidorów), tak aby można ja było przywiązać, kiedy podrośnie. Wszystkie pędy boczne z kątów liści wyłamujemy. Cała siła rośliny powinna być skierowana na owocowanie. W ciągu lata pomidory podlewamy wodą z dodatkiem nawozu wieloskładnikowego, w razie suszy – nie żałujemy wody. Od sierpnia możemy wyłamywać czubki pędów, trzeba jednak pozostawić liście, bo są potrzebne roślinie do oddychania. Kiedy jesienią grozi nadejście przymrozku, wyrywamy wszystkie rośliny razem z zielonymi owocami i wieszamy je korzeniami do góry w miejscu chłodnym i cienistym, aby owoce dojrzały. Odmiany godne polecenia:

Odmiana drobnoowocowa Koralik wydaje małe słodkie owoce, które nadają się do jedzenia tak samo, jak każde inne owoce.
Jawor to odmiana o owocach okrągłych, gładkich, smacznych, dodatkowo odporna na zarazę ziemniaczaną.
Odmiana Granat lub Venture nie musi być ani przycinana, ani przywiązywana do palika. Wcześnie i równomiernie dojrzewa, daje wysokie plony.
Pomidory aromatyczne, jak pomidor malinowy Retro, osiągają normalna wielkość, a są równie smaczne jak pomidory koktajlowe.

Seler, Apium graveolens.
Do warzyw silnie wyjaławiających glebę należy również seler. Jest on bardzo starą rośliną użytkową z rodziny baldaszkowatych, znaną już w starożytnym Egipcie. U nas seler zalicz się do najpopularniejszych warzyw korzeniowych. Odpowiednia dla niego jest gleba świeża, dobrze nawieziona. Wiosną lubi wapno. Na glebach o niskiej zawartości wapnia przeważnie uprawa się nie udaje. Seler lubi rosnąć na gruntach dotąd nieuprawianych. Jeśli stosujemy obornik, to tylko jesienią. Roślina ta jest wielkim konsumentem potasu. Dlatego już jesienią trzeba zastosować dawkę 50 gramów potasu z 40 gramami tomasyny na metr kwadratowy. Wiosną dobrze jest zastosować 30 gramów nawozu wieloskładnikowego. Wysiew nasion selera można zacząć już w końcu stycznia lub na początku lutego. Aby siew wypadła równomiernie, zmieszajmy nasiona z piaskiem. Zasiewom trzeba zapewnić ciepło i wilgoć. Seler kiełkuje po około 20 dniach i wówczas rozsadę należy jak najwcześniej przepikować do innej skrzynki. Seler często kiełkuje nieregularnie, dlatego powinno się w dalszym ciągu utrzymywać ciepło i wilgoć w naczyniu z nasionami. Wiele roślinek po prostu kiełkuje póniej. Od wysiania nasion do sadzenia upływa 12 tygodni. Sadzimy seler po „zimnych ogrodnikach”, w maju. Na grządce o szerokości 1,2 metra wytyczamy trzy rzędy i sadzimy selery w rozstawie 40 centymetrów. Seler sadzimy płytko, umieszczając w ziemi roślinę tylko do szyjki korzeniowej, ponieważ posadzony głęboko le rośnie i prawie nie wykształca bulwy. W ciągu lata trzeba uprawę często pielić motyką. Jeśli chcemy mieć duże bulwy, stosujemy obfite nawadnianie i zapewniamy roślinom wiele pokarmu. Jeden gram nasion zawiera ich około 2500. Zachowują one zdolność kiełkowania przez 3 lata. Nasiona kiełkują w ciągu 3-4 tygodni. Do zbioru upływa 220 dni. Na metrze kwadratowym można się spodziewać 5-6 bulw. Najlepszą odmianą jest Dolvi lub Edward. Rośnie szybko i przy wczesnym posadzeniu wydaje duże bulwy.

Warzywa słabo wyjaławiające ziemię.

Do góry

Poniżej warzywa, które maja skromne wymagania pokarmowe i mogą być uprawiane w trzecim roku płodozmianu.
Fasola, Phaseolus vulgaris.
Wyróżniamy fasolę tyczkową i niską. Odmiana tyczkowa jest uprawiana z podpórkami i może być zbierana aż do jesieni, natomiast fasola niska żyje krócej i ma tylko ograniczony okres wzrostu. Fasolę uprawia się na grządkach, które trzy lata wcześniej zostały zasilone obornikiem. W styczniu lub lutym nawozimy je tomasyną i potasem. Po wysypaniu nawozu mieszamy go płytko z glebą za pomocą motyki. Nawożenie azotowe nie jest konieczne, ponieważ fasola gromadzi azot sama. Powstające na jej korzeniach bulwki pobierają azot z powietrza. Fasola jest bardzo wrażliwa na zimno. Dlatego, należy pamiętać aby nie siać jej przed 9 maja. Dopiero o tej porze ziemia jest dostatecznie ciepła, nasiona mogą napęcznieć i wykiełkować po „zimnych ogrodnikach”, kiedy nie trzeba już się obawiać nocnych przymrozków. W lecie nie potrzeba żadnej specjalnej pielęgnacji oprócz motyczenia. W razie suszy trzeba fasolę dość obficie podlewać, bo inaczej opadną kwiaty.
Fasola tyczkowa.
Na grządce ustawiamy dwa rzędy tyczek, opierając je ukośnie o siebie i łącząc u góry tyczką poziomą. Rozstaw tyczek w rzędzie wynosi 60 centymetrów, a rozstaw rzędów 70 centymetrów. Dookoła każdej tyczki w okręgu o średnicy około 25 centymetrów wkładamy do ziemi 5-6 nasion fasoli na głębokość 3 cm. Kiełkują one w ciągu 8-10 dni. Kiedy roślinki urosną na tyle, że zaczynają wypuszczać wąsy czepne, trzeba im pomóc, przykładając do tyczki. Ostateczny termin wysiewu późnej fasoli przypada na 5 lipca. Zależnie od odmiany, okres rozwoju trwa 70-100 dni. Najlepsze odmiany zielonej fasoli tyczkowej to:

Atlas, bardzo obficie plonująca i delikatna, o strączkach długości do 28 cm;
Fasola wielokwiatowa, odmiana mająca także piękne kwiaty i dlatego znana pod nazwą Piękny Jaś;
Bona, odporna na antraknozę i nadająca się do uprawy wiosennej i letniej.

Złota Saxa, jedna z najlepszych, wolnych od włókien odmian wczesnych. Ze względu na szybki wzrost tę odmianę fasoli warto polecić także do siewu lipcowego;
Pantera obficie owocuje i wcześnie dojrzewa – to faworyt wśród odmian fasoli niskiej;
Amanda, odmiana nieco późniejsza, jest odporna i dobra do konserwowania;
Korona ma piękny, lśniąco żółty kolor i doskonale nadaje się do zamrażania.

Bób, Vicia faba.
Bób to prawdziwy delikates, w postaci marynowanej, jako jarzyna lub podstawa sałatki. Nie spożywa się jednak jego strąków, tylko wielkie nasiona. Roślina ta lubi glebę żyzną z dużą zawartością wilgoci. Nie jest zbyt wrażliwa na mróz i powinna znaleźć się w glebie do 10 marca. Nasiona kiełkują w ciągu 8-12 dni, a okres wzrostu trwa 120-150 dni. Plon z metra kwadratowego może wynieść 1-2 kilogramy, jeśli na jesieni lub wczesną wiosną zastosujemy nawożenie potasem i tomasyną.
Groch, Pisum sativum.
Groch, podobnie jak fasolę, uprawia się w trzecim roku płodozmianu. Wielu miłośników ogrodnictwa nie odróżnia grochu łuskowego o nasionach gładkich, grochu łuskowego o nasionach pomarszczonych i grochu cukrowego. Mianem grochu cukrowego wielu działkowców określa groch łuskowy o nasionach pomarszczonych ze względu na jego duże słodkie nasiona, nadające się do spożycia na surowo. To pomyłka. Groch cukrowy ma ziarna okrągłe i jest uprawiany przede wszystkim ze względu na delikatne strączki, gotowane w całości podobnie jak fasola. Groch łuskowy o nasionach gładkich ma nasiona okrągłe, wyłuskiwane ze strąków i wykorzystywane do spożycia we wczesnym stadium. Młode nasiona grochu łuskowego są pomarszczone, ale szczególnie duże i słodkie. Wysiew grochu powinien się odbyć od marca do maja/czerwca. Nasiona kiełkują w ciągu 8-10 dni, a zdolność kiełkowania zachowują przez 3-4 lata. Okres wzrostu zależy w dużej mierze od odmiany: groch majowy potrzebuje tylko 60 dni, odmiany późne do 100 dni, zanim osiągną dojrzałość do zbioru. Do zasiewu późnego nadają się tylko odmiany wczesne. Aby móc w długim okresie zbierać te smaczne warzywa, musimy zasiewać groch kilkakrotnie, stosując różne odmiany. W pierwszej kolejności siejemy groch majowy o wysokości 60 centymetrów. Na grządce wytyczamy cztery bruzdy o głębokości 6 centymetrów. W bruzdach ziarna muszą być układane w rozstawie 3 centymetrów. Bruzdy zasypujemy starannie motyką i uklepujemy ziemię. Dla ochrony przed ptakami rozkładamy na niej chrust. Kiedy groch osiągnie wysokość około 15 centymetrów, obsypujemy go. Groch majowy obywa się jeszcze bez podpórki i po około 60 dniach można już zrywać jego strąki. Najlepsza odmiana do wczesnej uprawy to Meteor. Pegaz ma wysokość tylko 40 centymetrów, a dojrzewa średnio wcześnie. Groch łuskowy o nasionach pomarszczonych wysiewamy od kwietnia. Rozstaw rzędów zależy od wysokości danej odmiany. O ile dla odmian niskich na grządce rozmieszczamy cztery rzędy, to odmiany wysokie możemy siać tylko w dwóch rzędach w rozstawie 40-50 centymetrów. Wśród odmian niskich wyróżnia się Cud Kalvedonuo wysokości zaledwie 40 centymetrów, odmiana, która obficie plonuje i jest najwcześniejszą z odmian grochu pomarszczonego. Bardzo popularną odmiana jest Kaskada, ponieważ mimo swojej wysokości nie potrzebuje podpórki. Wysoka odmiana Telefon osiąga wysokość 130 centymetrów. Wciąż jeszcze nie ma sobie równych pod względem obfitości plonu, słodyczy nasion i wielkości strąków. Groch cukrowy uprawiamy tak samo, jak wysokie odmiany grochu podpierane tyczkami. Możemy okres zbioru wydłużyć, w porę zrywając młode strąki. Najlepszą odmiana jest groch iłowiecki, osiągający wysokość 70 centymetrów.
Roszpunka warzywna, Valerianella locusta.
To liściowe warzywo jest chętnie uprawiane ze względu na świeże liście, bardzo cenione w zimie. Roszpunka rośnie dobrze w każdej glebie ogrodowej i jest nadzwyczaj odporna na mróz, dzięki czemu można ją zbierać także zimą. Wysiewamy nasiona od lipca/sierpnia w rozstawie rzędów 15 centymetrów. Zasiew wrześniowy pokrywa zapotrzebowanie zimowe i wiosenne. Jeden gram nasion zawiera ich około 1000. Nasiona te kiełkują w ciągu 8 dni i zachowują zdolność kiełkowania przez 3-4 lata. Po zasiewie należy grządkę nieco uklepać, ponieważ nasiona lepiej kiełkują, kiedy leżą ciasno w ziemi. Okres rozwoju roszpunki warzywnej wynosi 6-8 tygodni. Wiosną rośnie szybko i wydaje nasiona, toteż doradzam przedtem zebrać ja z gruntu. Najlepszą odmianą roszpunki warzywnej uprawianej na własne potrzeby jest Verte of cambra, bardzo delikatna i smaczna. Tworzy ona małe główki i dlatego jest wydajniejsza niż odmiany pojedyncze. Odmiana Cavallo wykazuje ponadto odporność na mączniaka rzekomego.

Warzywa umiarkowanie wyjaławiające glebę.

Do góry

Teraz trochę o warzywach, które uprawiamy w drugim roku płodozmianu. Sadzimy je na tych grządkach, na których w pierwszym roku rosły rośliny silnie wyjaławiające glebę.
Marchew i karotka, Daucus carota ssp.Sativus.
Nazwą karotki określa się wczesne, krótkie i okrągłe odmiany marchwi. Jeden gram nasion marchwi zawiera ich około 400-500. Kiełkują one w ciągu 18-24 dni. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania przez 2-3 lata. Na metr kwadratowy potrzeba 1-2 gramy nasion. Siejemy je na głębokość około pół centymetra. Plony wynoszą przeciętnie 3-4 kilogramy z metra kwadratowego. Marchew i karotkę można znaleźć w każdym niemal ogrodzie, lecz wciąż się okazuje, że w ich uprawie popełniane są błędy. Gleba powinna być wcześniej nawieziona i bogata w wapń; kwaśne gleby nie zapewniają urodzaju marchwi. Szkodliwy jest świeży obornik, który sprzyja rozprzestrzenianiu się szkodnika połyśnicy marchwianki. Marchew to wielka amatorka potasu, toteż trzeba jej dostarczać zwiększone dawki soli potasowych. Do wysiewu nasion przystępujemy, gdy tylko gleba pozwala na uprawę. Grunt starannie spulchniamy. Na grządce o szerokości 1,2 metra wytyczamy 5 rzędów, siejąc w nich nasiona jak najrzadziej. Jeśli brakuje nam wprawy w rzadkim sianiu, zmieszajmy nasiona z suchym piaskiem. Nasiona muszą być wysiane płytko. Przed zasypaniem bruzd siewnych weźmy porcję nasion rzodkiewki i wsypmy je w otwarte bruzdy, ale tylko tak, żeby jedno ziarenko padało co 10-15 centymetrów. Dzięki temu jeszcze przed wschodem trudniej kiełkujących nasion marchwi i karotki rzędy zostaną wyraźnie oznaczone i będzie można je pielić, zanim sama marchew ukaże się na grządce. Poza tym wcześnie uzyskamy kilka dużych rzodkiewek. Zasiew długich zimowych odmian marchwi wykonujemy od marca do maja w rozstawie rzędów około 30 centymetrów. Kiedy po paru tygodniach zasiew wzejdzie i roślinki osiągną wysokość 3-4 centymetrów, przerzedzamy je do uzyskania rozstawu 2-3 centymetry. Jeśli marchew rośnie zbyt gęsto, ma wiele słabych i nieprzydatnych korzeni. W lecie grządki trzeba dobrze spulchniać motyką i przewietrzać. Kiedy roślina osiągnie wysokość około 10 centymetrów, stosujemy lekkie nawożenie azotowe. Aby zaspokoić w zimie potrzebę świeżych warzyw, można wysiać nasiona po raz drugi między końcem maja a końcem czerwca. Im później zasiejemy, tym większy rozstaw roślin musimy zapewnić przy przerzedzaniu. Siew czerwcowy przy właściwej pielęgnacji wyda w październiku/listopadzie jeszcze raz piękną, dorodną marchew. Przed nadejściem przymrozków przykrywamy grządkę suchymi liśćmi na taką grubość, aby mróz nie mógł zaszkodzić karotkom wysianym na przyszły rok. Karotki możemy zbierać także już w końcu maja lub na początku czerwca. Zasiejemy dwukrotnie: po jednej grządce we wrześniu i w październiku. Użyjmy do tego półdługiej odmiany nantejskiej. Ważne jest lekkie przykrycie gleby, które ochroni ją przed słońcem, gdyż zamarzanie i rozmarzanie bardziej szkodzi roślinom niż stały silny mróz. Do zbierania marchwi należy użyć wideł do kopania. Wtedy praca idzie łatwiej i nie uszkadzamy korzeni, co niestety zdarza się nagminnie przy użyciu szpadla. W piwnicy marchew nie przechowuje się dobrze, o wiele lepiej składować ją w kopcu ziemnym. Na sam spód sypiemy cienką warstwę suchego piasku. Marchew układamy nie wyżej niż na wysokość 10 centymetrów, inaczej będzie gnić. Na wierzch sypiemy znowu warstwę piasku albo ziemi, nie przykrywamy marchwi słomą. Do małych ogródków i działek nadają się szczególnie następujące odmiany:

Wczesna karotka Malina jest okrągła, ma piękny czerwony kolor i bardzo dobrze nadaje się do gotowania i konserwowania w całości.
Odmiana nantejska to wczesna, półdługa karotka, jedna z najpopularniejszych odmian.
Wśród długich marchwi na potrzeby zimowe najlepsza jest Ambrosia. Musi ona być mocno przerzedzona, ponieważ wydaje korzenie o wadze ponad kilograma.

Odmiana amsterdamska daje duże plony i nie jest atakowana przez połyśnicę marchwiankę. i dekoracyjna fasola Wielokwiatowa o czerwonych kwiatach, której strąki jednak mogą być spożywane tylko w bardzo wczesnym okresie rozwoju.
Cebula, Allium cepa.
Cebula, podobnie jak marchew, musi również rosnąć w drugim roku płodozmianu. Jej ojczyzną jest zachodnia Azja, a wartość cebuli doceniono już w starożytności. Jeden gram nasion zawiera ich około 200. Kiełkują one w ciągu 3-4 tygodni, ale muszą być mocno ugniecione. Głębokość siewu wynosi pół centymetra. Zdolność kiełkowania nasiona zachowują przez 2-3 lata. Na metr kwadratowy trzeba przeznaczyć 2 gramy nasion. Przecietny plon wynosi 2-3 kilogramy z metra kwadratowego, a okres wzrostu trwa 120-150 dni. Cebula nie lubi rosnąć na tej samej grządce, na której rosła poprzednio, a więc co roku trzeba jej zmieniać miejsce. Stosujemy tylko nawóz mineralny. Cebula potrzebuje wiele potasu i fosforu, natomiast nadmiar azotu w glebie utrudnia jej dojrzewanie. Nawóz wysypujemy na grządkę 14 dni przed siewem. Kiedy grządka jest przygotowana, wytyczamy pięć dość szerokich rzędów w rozstawie około 20 centymetrów. Nasion nie wsypujemy zbyt gęsto. Aby umożliwić sobie pielenie motyką przed ukazaniem się młodej cebuli, dla uwidocznienia przebiegu rzędów umieszczamy w nich dodatkowo po kilka nasion rzodkiewki. Zasiane nasiona przykrywamy lekko ziemią, a potem uklepujemy całą grządkę. Nasiona kiełkują w ciągu 3-4 tygodni. Aby zbierać cebule o odpowiednich walorach spożywczych, należy je przerywać. Najlepszy rozstaw roślin wynosi 10 centymetrów. Usunięte cebule możemy wykorzystać, sadząc je na innych grządkach. Gdy zbliża się jesień, a szczypior cebuli nie schnie, musimy mu pomóc przez deptanie. Ważny jest wczesny wysiew nasion, aby cebula zdążyła należycie dojrzeć. Cebulę za późno dojrzałą trudno jest przechowywać. Zbiór cebuli wysianej na wiosnę zaczyna się w końcu sierpnia i trwa do września, ale może się przeciągnąć do października. Początek dojrzałości poznajemy po stwardnieniu cebuli i żółknięciu szczypioru. Cebulę suszoną na słońcu przechowujemy w miejscu przewiewnym i zabezpieczonym przed mrozem. Dymka dojrzewa wcześniej. Aby uzyskać dymkę, wysiewamy nasiona w maju systemem rzutowym. Nasiona muszą padać gęsto, aby cebule pozostały małe. Kiedy zżółkną, zbieramy je. Zostawiamy je na słońcu, żeby należycie dojrzały, potem czyścimy i dosuszamy przy piecu. Przy sadzeniu następnej wiosny nie wolno sadzić dymki za głęboko, jej czubek musi pozostać widoczny. Sadzimy w rozstawie 10-12 centymetrów w rzędzie, zachowując miedzy rzędami odstęp 20 centymetrów. Najlepszą odmiana jest dymka sochaczewska. Mniejsze cebule ma odmiana wolska, ale jest ostrzejsza w smaku.
Cebula wiosenna.
W maju/czerwcu smaczne cebule są rzadkością. Dlatego uprawiajmy cebule wiosenne. Na początku sierpnia wysiejemy je do rozsadnika albo do gruntu. Gdy tylko rośliny dostatecznie się wzmocnią, możemy je rozsadzać. Sadzimy w rozstawie rzędów 20 centymetrów, w odstępach 5-7 centymetrów. W razie nadejścia mrozu trzeba rośliny dobrze przykryć chrustem jodłowym albo cienką warstwą liści. W końcu maja możemy już zbierać pierwsze cebule prosto z ogrodu.
Czosnek, Allium sativum.
Czosnek jest rośliną uprawiana od tysięcy lat. Należy do rodziny liliowatych, a jego ojczyzną jest południowa Europa i kraje Wschodu. Czosnek rośnie na słonecznym stanowisku w każdej glebie ogrodowej, która powinna być raczej trochę za sucha niż za wilgotna. Postarajmy się o jedną lub kilka bulw i podzielmy je na pojedyncze ząbki. Sadzimy je od marca w rozstawie około 15 centymetrów do ziemi, podobnie jak dymkę, jednak na głębokość 4 centymetrów. Czosnek również dobrze nadaje się na obramowanie grządki. Jesienią, po zaschnięciu, szczypioru, zbieramy czosnek, zaplatamy w warkocze i wieszamy je w miejscu przewiewnym i suchym.
Por, Allium porrum.
Pora nie brak w żadnym ogrodzie warzywnym. Należy do rodziny liliowatych, pochodzi zaś z Włoch. Jeden gram nasion zawiera ich około 300. Kiełkują one w ciągu 14-18 dni i zachowują zdolność kiełkowania tylko przez 2 lata. Okres wzrostu trwa 100-180 dni. Zależnie od odmiany i nawożenia, można zebrać 3-6 kilogramów porów z metra kwadratowego. Por lubi dobrze nawiezioną ziemię o dużej miąższości. Uprawia się go w drugim roku płodozmianu. Nasiona wysiewamy od marca/kwietnia na pulchną glebę w rozsadniku. Od maja możemy przesadzać pory do gruntu, przy czym trzeba roślinę umieścić dość głęboko, żeby wytworzyły piękny biały trzon. W tym celu wykonujemy bruzdę o głębokości ok. 15 centymetrów, w której sadzimy pory w rozstawie 15 centymetrów. Stopniowo zasypujemy bruzdy. Pory można przez całą zimę w pogodne dni prosto z grządki, gdyż są one bardzo zimotrwałe. Jako że por może być sadzony dość późno, jest odpowiednim poplonem na każdą grządkę. Jeśli w lipcu lub sierpniu wysypiemy na grządkę z porami 50 gramów nawozu wieloskładnikowego, bez wątpienia zauważymy różnicę w czasie zbiorów. Jeśli chcemy pory zadołować, musimy im skrócić liście i korzenie.
Kalarepa, Brassica oheracea convar.acephala var.gongylodes.
Kalarepa należy do warzyw kapustnych, które potrzebują świeżego nawożenia, ale z racji swojej krótkowieczności nie jest specjalnie wymagająca, toteż może rosnąć w drugim roku płodozmianu. Jest to typowy poplon. Jeden gram nasion zawiera ich około 300. Kiełkują one w ciągu 6-8 dni. Zdolność kiełkowania zachowują przez 4 lata. Na jeden metr kwadratowy trzeba przeznaczyć 3 gramy nasion. Głębokość siewu wynosi centymetr. Przeciętny plon to 2-3 kilogramy z metra kwadratowego a w przypadku odmian późniejszych znacznie więcej. Uprawa kalarepy jest tak prosta, jak tylko można to sobie wyobrazić. Do wczesnej uprawy najlepszą odmiana jest Delikates (biała). Na początku marca wysiewamy nasiona kalarepy do inspektu, a w kwietniu możemy rozsadzać rośliny w rozstawie 30 na 30 centymetrów. Jeśli stosujemy uprawę współrzędną, należy powiększyć rozstaw, żeby uprawie głównej nie zabierać zbyt dużo pokarmu i miejsca. Od kwietnia możemy wysiewać nasiona do gruntu. Obfite podlewanie w czasie suszy pozwala na wcześniejsze zbiory. Jeśli chcemy mieć kalarepę przez cały rok, musimy wysiewać ja na nowo co 3-4 tygodnie. Jako poplon sadzimy kalarepę wśród ogórków, na skraju grządki ziemniaków, między pomidorami albo młodymi krzewami jagodowymi. W połowie kwietnia wysiewamy odmianę Azur Star na potrzeby jesienne i zimowe, a później rozsadzamy w rozstawie 40 na 40 centymetrów. Wyrośnięte kalarepy są mało wrażliwe na mróz i do późnej jesieni mogą pozostawać w gruncie. Na potrzeby zimowe dołujemy je w piwnicy albo w kopcu razem z korzeniami; pozostawiamy na roślinie także liście rdzenne.
Jarmuż, Brassica oheracea convar.acephala var.sabellica.
Jarmuż to najmniej wymagający gatunek roślin kapustnych, a przy tym praktyczny – można wykorzystać całą roślinę i prawie wszystkie liście. Jeden gram nasion zawiera ich około 350. Kiełkują one po 6-8 dniach. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania przez 3 lata. Na metr kwadratowy trzeba przeznaczyć 2-3 gramy nasion. Przeciętny plon wynosi około 2 kilogramy z metra kwadratowego. Okres wzrostu u odmian niskich trwa 14-17 tygodni, a u wysokich 23 tygodnie. Odmiany wysokie potrzebują intensywniejszej pielęgnacji i nawożenia niż odmiany niskie i z powodu długiego okresu rozwoju nie nadają się na poplon. Dlatego działkowcom należy polecić odmiany niskie. Jeśli nasiona były wysiane w maju, możemy z powodzeniem sadzić jarmuż jako poplon wczesnych ziemniaków. Ponieważ tych ostatnich nie zbiera się wszystkich jednocześnie, od razu po usunięciu za pomocą wideł do kopania z danego miejsca łętów ziemniaczanych można sadzić jarmuż. Jeśli korzenie sadzonki przedtem zanurzymy w wodzie i posypiemy je trochę ziemią, roślina zawsze się przyjmie. W ten sposób stopniowo całe kartoflisko zostanie obsadzone jarmużem. Jarmuż można zasadzić także na grządkach po zebraniu sałaty, ogórków, grochu, fasoli itd. Trzeba mieć tylko zawsze pod ręką sadzonki, by móc szybko wypełnić luki. Rozstaw roślin wynosi 40 na 40 centymetrów. Niski jarmuż nie marznie i może przez całą zimę prosto z ogrodu trafiać do kuchni. Silny mróz nadaje mu nawet właściwy smak.
Sałata, Lactuca sativa.
Istnieje wiele różnych odmian sałaty. Najbardziej znane to: sałata głowiasta, sałata liściowa ścinana i obrywana, endywia szerokolistna i sałata długolistna (rzymska).
Sałata głowiasta.
Jest to sałata bardzo popularna; wysiewa się ja kolejno kilka razy w roku. Istnieją odmiany wiosenne, letnie i zimowe. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania przez kilka lat, a więc ewentualne pozostałości można zawsze zużyć w następnym roku. Sałatę wiosenną wysiewamy jak najwcześniej, ale siejąc bardzo rzadko. Sałata pędzona trafia do inspektu. Jej sadzonki wyhodowaliśmy sami razem z odmianą letnią i obie odmiany – wiosenną i letnią – wysadzamy jednocześnie (najlepszą odmianą sałaty wiosennej jest Syrena). W ten sposób po sałacie inspektowej będziemy mieli wkrótce pierwszą sałatę gruntową, a potem sałatę letnią. Jeśli jesienią posadziliśmy sałatę zimową (odmiana Brillant), to do zbioru możemy przystąpić wkrótce po zebraniu sałaty wiosennej. Nasiona wysiewane na głębokość pół centymetra kiełkują w ciągu 8 dni. Okres wzrostu wynosi 8-10 tygodni, zależnie od odmiany. Sałata nie potrzebuje obornika, wskazane jest zamiast tego wysypać na grządką 14 dni przed sadzeniem nawóz wieloskładnikowy. Jeśli chcemy zrobić coś dobrego dla sałaty zimowej, zaaplikujmy jej na początku marca nawożenie pogłówne.
Sałata liściowa obrywana.
W przeciwieństwie do sałaty liściowej ścinanej, liście tej odmiany zrywamy. Zostawiamy zawsze pęd rdzenny, dzięki czemu możemy zbierać sałatę przez dłuższy czas. Odmiana ta potrzebuje rozstawu rzędów 20 centymetrów, osiąga wysokość 30-60 centymetrów i po 6 tygodniach jest dojrzała do zbioru. Sałata liściowa obrywana nadaje się idealnie dla małego gospodarstwa.
Sałata liściowa ścinana.
Sałata liściowa ścinana nie zawiązuje główek. Jej liście na bieżąco obcinane są nożem. Nasiona wysiewamy w połowie marca. Powtarzając siew co cztery tygodnie w rozstawie rzędów 15 centymetrów, przez całe lato będziemy mieli świeże liście, bo sałata ta potrzebuje tylko 5 tygodni, żeby się rozwinąć. Dobrze się nadaje na obramowanie grządek i dróżek.
Szpinak, Spinacia oleracea.
Szpinak jest u nas znany od XII wieku. Mnisi cenili go jako potrawę postną i w wielu rodzinach jeszcze i dzisiaj raz w tygodniu trafia na stół. Szpinak pochodzi z Azji Mniejszej. Botanicy zaliczają go do rodziny komosowatych. Jeden gram nasion zawiera ich 70-80. Zachowują one zdolność kiełkowania przez 3-4 lata, a kiełkują w ciągu 10-14 dni. Zależnie od nawożenia, możemy zebrać 1-2 kilogramy szpinaku z metra kwadratowego. Jeżeli mamy niewiele miejsca w przydomowym ogródku, szpinak możemy wysiać także jako obramowanie grządek. Chcąc go zbierać w lecie, musimy zasiać nasiona między marcem a majem. Na potrzeby wiosenne siejemy szpinak od sierpnia do października, najlepiej co 3 tygodnie. W przypadku łagodnej jesieni zdarza się wtedy nawet jeszcze jeden późny zbiór. Choćby nie wypadł szczególnie obficie, to jednak pierwszy i drugi zasiew lepiej przetrwa zimę. Nieco osłony z chrustu wskazane jest tylko w okolicach o szczególnie mroźnym klimacie. Poza tym szpinak jest niewrażliwy. Szpinak lubi ziemię pulchną, dobrze nawiezioną. Gdy znajduje w glebie za mało azotu, bardzo szybko sygnalizuje ten niedostatek pożywienia żółtymi liśćmi. Nie siejemy go zbyt gęsto, najlepiej w rozstawie rzędów 20-25 centymetrów. W miejscach, w których szpinak wyrósł zbyt gęsto, lepiej go przerzedzić. Nie znosi jednak przesadzania.
Burak ćwikłowy, Beta vulgaris rubra.
Burak ćwikłowy nazywany jest także burakiem czerwonym, a należy do rodziny komosowatych. Dotarł do nas z obszaru śródziemnomorskiego. Zwykle buraki ćwikłowe wysiewamy w ogródku przydomowym od kwietnia na głębokość 3 centymetrów, w rozstawie rzędów 20 centymetrów. Jeżeli co 10 centymetrów zasadzimy dwa nasiona, prawdopodobnie nie będzie potrzeby przerzedzania. Przesadzanie nie jest możliwe. Buraki lubią pulchną, wcześniej nawiezioną glebę ogrodową, byle nie była nawożona świeżym obornikiem. Jeden gram nasion zawiera ich około 70. Nasiona kiełkują w ciągu 12-14 dni, a zdolność kiełkowania zachowują przez 4 lata. Czerwone buraki potrzebują 3-4 miesięcy na osiągnięcie dojrzałości do zbioru. Przy zbieraniu należy pamiętać, aby nie kaleczyć buraków, ponieważ wtedy natychmiast wypuszczają sok. Także łętów nie obcinamy, tylko wykręcamy. Wzrostowi roślin sprzyja dostatek wody i nawożenie pogłówne.
Dynia, Cucurbita.
Dynia to prawdziwy olbrzym w naszym ogrodzie. Jej ojczyzną jest Ameryka. Zależnie od odmiany, jeden gram nasion zawiera ich 2-4. Kiełkują one w ciągu 8 dni i zachowują zdolność kiełkowania przez 4-5 lat. Siejemy je na głębokość 2 centymetrów. Termin siewu przypada w marcu do doniczek albo w końcu kwietnia do gruntu. Okres wzrostu trwa 130-150 dni. Dynie potrzebują dostatku wody i składników pokarmowych. Jeśli chcemy wyhodować wielkie dynie na wystawę, posadźmy tę roślinę na pryzmie kompostu i zostawmy tylko 2-3 owoce. Cały czas stosujmy obfite nawadnianie i nawożenie. Jeżeli nie chcemy, aby ziemia pryzmy kompostowej uległa wypłukaniu, posadźmy u stóp pryzmy dynię i poprowadźmy jej wąsy po zboczu, aby ocienić ziemię. Gdy tylko dynia przybierze większe rozmiary, podkładamy pod nią deskę, żeby zapobiec gniciu. Od góry przykrywamy dynię jej własnym liściem albo kawałkiem płótna, by gruby owoc nie rozpadł się bądź nie popękał.
Rzodkiewki albo rzodkiew czarna, Raphamus sativus var.sativus/var.niger.
Uprawa rzodkiewek i małej rzodkwi czarnej jest taka sama. Jeden gram nasion zawiera ich ok. 100. Nasiona te kiełkują w ciągu 5-6 dni i zachowują zdolność kiełkowania przez 3 lata. Okres wzrostu trwa zależnie od odmiany 20-50 dni. W nawożeniu stosujemy nawóz wieloskładnikowy – wystarczy 30 gramów na metr kwadratowy. Często spotyka się rzodkiewki wysiewane oddzielnie na osobną grządkę. A tymczasem jak żadna inna roślina nadają się na przedplon, wyjątkowo szybko osiągając dojrzałość do zbioru. I prawie zawsze ich siew jest za gęsty. Potem ogrodnik bardzo się dziwi, że rzodkiewki szybko rosną do góry, a nie widać nic do jedzenia. A zatem przyzwyczajamy się do siewu gniazdowego rzodkiewek. Trzeba to robić w następujący sposób: nasiona rzodkiewek wsypujemy do naczynia, nabieramy je z niego palcem wskazującym i kciukiem, a następnie, wykonując ruchy takie jak przy liczeniu pieniędzy, co 5 centymetrów kładziemy na ziemi dwa nasiona. Wyciągniętym palcem środkowym wciskamy oba nasiona lekko w ziemię i wyrównujemy ją. Z czasem nabierzemy wprawy. Zaletą tego sposobu siania jest to, że możemy posiać rzodkiewki na brzegu każdej grządki, nie szkodząc rosnącym już tam roślinom. Rzodkiewki mogą być wysiewane od wczesnej wiosny i przez całe lato. Im cieplejsza jest pogoda, tym więcej potrzebują wody, bo inaczej wyrasta im wiele drobnych korzeni. Odmiany godne polecenia:

Fiesta to okrągła rzodkiewka nadająca się do inspektów i gruntu. Jest dojrzała do zbioru po 25-30 dniach.
Mila to odmiana, która także w lecie zachowuje odporność na pośpiechowatość (parcenie).
Odmiana Sopel lodu ma długie, białe, soczyste i bardzo kruche korzenie.
Z czarnej rzodkwi odmiana Murzynka jest biała i kształtna.

SPIS TREŚCI 1.Płodozmian 2.Warzywa silnie wyjaławiające glebę 3.Warzywa słabo wyjaławiające glebę 4.Warzywa umiarkowanie wyjaławiające glebę

Płodozmian

Warzywa silnie wyjaławiające ziemię.

Warzywa słabo wyjaławiające ziemię.

Warzywa umiarkowanie wyjaławiające glebę.

SPIS TREŚCI
1.Płodozmian
2.Warzywa silnie wyjaławiające glebę
3.Warzywa słabo wyjaławiające glebę
4.Warzywa umiarkowanie wyjaławiające glebę